SP2MKY, czyli ostatni krótkofalowiec powiatu

- Co to jest krótkofalarstwo?

— To hobby polegające na nawiązywaniu łączności radiowych na wydzielonych pasmach radiowych, od fal długich poprzez średnie, krótkie, ultrakrótkie aż do mikrofal, między krótkofalowcami przy pomocy radiostacji, potwierdzaniu łączności, uczestnictwie w zawodach krótkofalarskich, jak również konstruowaniu urządzeń radiowych i antenowych do nawiązywania łączności.

 

- Jak to się u Pana zaczęło?

— To się wzięło już z najmłodszych lat. Przyjechaliśmy tutaj zaraz po wojnie z Lubelskiego. Można powiedzieć, że film „Sami swoi” to historia mojej rodziny. Miesiąc jechaliśmy pociągiem. Wiadomo, że pierwszeństwo na torach miały transporty wojskowe. W tym pociągu nauczyłem się chodzić. Osiedliliśmy się w Sitnie, ale nie tym naszym, tylko na terenie gminy Sicienko. Tam się wychowywałem oczywiście bez prądu. Po raz pierwszy z elektrycznością zetknąłem się, jak miałem 5 lat i matka zabrała mnie do Warszawy, do krewnych. Zafascynowało mnie oświetlenie elektryczne. Pomyślałem, dlaczego my w domu nie możemy tego tez mieć? Kiedy miałem 10 lat, namówiłem ojca, aby zaprenumerował mi taką gazetę „Świat Młodych”. Tam był kącik techniczny. W tym kąciku opisano, jak zbudować samemu odbiornik detektorowy. Do tego był potrzebny wałek z papieru i drut nawojowy. Rozebrałem starą poniemiecką instalację telefoniczną, która była w naszym domu, i stąd wziąłem drut. Z tego drutu nawinąłem cewkę. Problem był z detektorem. To najczęściej jest kryształ germanu. W tej chwili kupuje się milimetrową diodę i po kłopocie. To można było zastąpić starą żyletką z nalotem i twardym ołówkiem. Właśnie tym ołówkiem na żyletce szukało się punktu detekcji. Słuchawki skombinowałem od faceta, który naprawiał telefony. Za to musiałem mu paść krowy. W ten sposób zbudowałem pierwsze radio. Wieczorem powiesiłem antenę z drutu, włączyłem swoje radio i proszę sobie wyobrazić, że usłyszałem: „Tu mówi Radio Wolna Europa, głos Wolnej Polski”. Nawinąłem zbyt mało zwojów drutu i odbierałem fale krótkie, a nie fale średnie. Tak to się zaczęło. Później cały czas dłubałem i coś budowałem.

 

- No tak, ale dlaczego nie połączył Pan swojej pasji z przyszłym zawodem?

— Chciałem iść do technikum radiowego, ale jedyne takie technikum w Polsce było w Dzierżoniowie. Matka stwierdziła, że to zbyt daleko, że nie dam sobie rady i w końcu trafiłem do technikum rolniczego w Sypniewie i je ukończyłem. W tym zawodzie pracowałem do końca. Krótkofalowcem zostałem bardzo późno. Nie było tutaj warunków. Co prawda był w Sępólnie klub krótkofalowców działający przy Lidze Obrony Kraju. Pierwotnie mieścił się w domu kultury. Tam w pomieszczeniu za salą kinową mieściła się stara, wojskowa radiostacja. Tam byłem raz w życiu. Później klub przeniesiono na stadion, a jeszcze później do biurowca Zakładu Stolarki Budowlanej. Cały czas czytałem na ten temat, ale ożeniłem się, na pierwszym miejscu były dzieci i praca. W 1980 roku przyprowadziłem się do Skarpy. Mieszkał tutaj Adam Brachowski, który był nadawcą w stacji klubowej. To on wciągnął mnie do klubu. To mnie bardzo zafascynowało. 

 

- No ale przecież to były czasy komuny. Jak to mogło być, że ktoś ma swobodny dostęp do fal radiowych? Przecież to mogło być niebezpieczne dla władzy. Jak zostawało się w tamtych czasach legalnym krótkofalowcem?

— Musiałem w Bydgoszczy zdać państwowy egzamin. Potem musiałem wystąpić z wnioskiem do Państwowej Inspekcji Radiowej o zezwolenie na pracę w eterze i przyznanie znaku. W moim przypadku trwało to bardzo długo. W międzyczasie wybuchł stan wojenny. Wreszcie w 1983 roku uzyskałem zezwolenie po sprawdzeniu przez milicję wszystkich członków rodziny. Otrzymałem znak SP2MKY, który określa, że jest to stacja Polska i z jakiego okręgu nadaje. Jeszcze w stanie wojennym zrobiłem sobie odbiornik, a po jego zakończeniu wzbudnicę HS 1000 i na tym pracowałem. 

 

- Sprzętu w sklepach nie było?

— Nabycie sprzętu fabrycznego w tym okresie nie było możliwe i był on bardzo drogi. Pozostawało wykonanie go we własnym zakresie, co czyniło 95 procent nadawców. W 1995 roku wykonałem już radiostację zespoloną, tak zwany transceiver, na którym pracowałem emisją jednoswstęgową, mając łączności krajowe i zagraniczne. 

 

- No dobrze, ale części niezbędnych do ich budowy też nie było w sklepach.

— Części pochodziły głównie z rozbiórki lub za pomocą LOK-u z demobilu wojskowego. Miałem kolegę, który pracował w jednostce wojskowej, w Nierzychowicach i tam likwidowano sprzęt. Przywiózł mi kiedyś cały panel od radiostacji. Tam była masa przydatnych części. 

 

- Jakim językiem posługują się krótkofalowcy?

— Posługujemy się językiem angielskim, ale nie trzeba znać tego języka. Wystarczą podstawowe zwroty. Posługujemy się tak zwanym slangiem i kodem Q, który jest międzynarodowy. 

 

- Generalnie celem krótkofalarstwa jest nawiązywanie kontaktów z innymi osobami i to z całego świata. To taki dzisiejszy facebok. 

— To jest jednak bardziej poważne. Nie mówi się o sprawach osobistych czy politycznych. Po prostu nie wypada.

 

- Krótkofalowiec to po trosze elektronik i fizyk.

— Trzeba też znać dobrze geografię. Po znaku rozpoznajemy kraj, z którego się nadaje, a tych jest 320.

 

- To z kim Pan sobie gaworzył przez te wszystkie lata?

— Nie uważam się za nadawcę w pełnym tego słowa znaczeniu. Byłem raczej krótkofalowcem – dłubaczem. Lubiłem nie tak gadać jak majsterkować i budować urządzenia. To mnie bardziej interesowało. Poza tym chodziło o to aby „poprzeżuwać szmaty”. To jest takie określenie, które opisuje rozmowę o wszystkim i o niczym. Czyli głównie o krótkofalarstwie. O pogodzie i przede wszystkim określa się raport. Na raport

składa się siła sygnału i czytelność, a telegrafii ton. Miałem łączność ze wszystkimi kontynentami. Nawet miałem łączność przez stację kosmiczną „Mir”. Normalką są Stany Zjednoczone, Kanada, Australia. Modne jest składanie życzeń o północy w sylwestra. Składałem Australijczykowi życzenia, a on mówi, że oni już dawno po północy. Są łączności z całym światem. To zależy od mocy nadajnika, od propagacji, która się zmienia w ciągu dnia, od plam na słońcu. Jest mnóstwo zależności. Tutaj nie ma takiej pewnej łączności. Pewna łączność jest na UKF-ie, to znaczy powyżej stacji radiowych. UKF działa jak telefonia komórkowa, poprzez przemienniki. Specjalnie nie znam języków, dlatego więcej słucham niż gadam, ale kilka łączności dziennie się robi. 

 

- Podobno miał Pan ciekawą rozmowę dotyczącą historii Skarpy?

— Wiosną ubiegłego roku zrobiłem wywołanie i zgłosiła się stacja SP7GV. Po wymianie obowiązkowych danych korespondent spytał mnie, czy jest to Skarpa położona koło Chojnic, Człuchowa, Tucholi? Był to Stanisław z Łodzi, który poprosił mnie o podanie adresu, bo jest rodzinnie związany ze Skarpą i chce napisać list. List szybko otrzymałem i okazało się, że jego matka od 1915 roku ukrywała się z żoną barona Turnaua i dziećmi w majątku Lucjana Prądzyńskiego i często mu opowiadała, wspominając ten okres. Szczególnie wychwalała gościnność rodziny i wspominała małego Jędrka, czyli Andrzeja Prądzyńskiego. Matka Stanisława Workiewicza, czyli SP7GV, była guwernantką i boną na dworze Augusta Turnaua w Zaleszczykach w Galicji. Majątek odziedziczyła jego żona Stella. Pomimo że byli narodowości austriackiej, byli związani z Polską i chcieli, aby ich dzieci uczyła Polka. Mama Stanisława, jadąc pociągiem, zostawiła w przedziale podpisaną książeczkę do nabożeństwa oprawioną w skórę, którą konduktor przekazał zawiadowcy stacji. Ten w wolną niedzielę wypastował oficerki, natarł włosy brylantyną i pojechał do Zaleszczyk. Tam poznał swoją przyszłą żonę. W związku z wybuchem wojny i wyjazdem do Skarpy nastąpiła rozłąka, ale na zaproszenie Prądzyńskich przyjeżdżał do Skarpy. Po otrzymaniu tego listu skontaktowałem się z najstarszą mieszkanką Skarpy, która mieszka tutaj od urodzenia. Pamiętała panią, która uczyła folwarczne dzieci wierszyków i śpiewała z nimi piosenki. Marta Imbiorowicz wspominała, że bona bardzo lubiła konie i biały strój przepasywany srebrnym łańcuchem, na końcu którego była głowa konia. Opisałem to wszystko Stanisławowi, a on potwierdził, że wszystko się zgadza, a łańcuch ma w szufladzie. Zaprosiłem go do Skarpy i przyjechał na dwa dni. Bardzo mu się tutaj podobało. 

 

- Czy na naszym terenie są jeszcze inni krótkofalowcy?

— W powiecie sępoleńskim zostałem sam. Byli, ale już nie żyją. Najstarszym był Zygmunt Pubanc, który był założycielem klubu w Sępólnie, on już dawno nie żyje. W rejonie tucholskim jest jeden, w Nakle nigdy nie słyszałem, są w Wyrzysku. Jestem jedynym, który się ostał. Mimo wszystko na świecie ludzie się w to bawią. Niestety, nie ma młodych. Młodzi mają komórki, aby sobie pogadać. Żeby zbudować coś samemu, to nie ma mowy. 

 

- Dziękując za rozmowę, życzymy wielu udanych łączności.