Wirtualny program naprawczy uchwalony na wieczornym głosowaniu
Czy likwidacja dystrybutora wody, ograniczenie zużycia tonerów oraz obcięcie wydatków na mydło i ręczniki dla pracowników mogą znacząco poprawić sytuację finansową powiatu? Twórcy programu postępowania naprawczego uznali, że tak właśnie będzie. Dokument został opracowany przez skarbnika Władysława Rembelskiego i grupę jego najbliższych współpracowników pod dyktando Regionalnej Izby Obrachunkowej. Program zakłada gigantyczne oszczędności w wydatkach majątkowych. – Zostaliśmy wezwani przez Regionalną Izbę Obrachunkową do opracowania programu postępowania naprawczego. Zarząd powiatu ten program opracował. Obejmuje on lata 2019 – 2021. Przedsięwzięcia ujęte w programie naprawczym dotyczą trzech rodzajów wydatków: majątkowych, osobowych i rzeczowych. Wydatki majątkowe w ciągu najbliższych 3 lat zamierzamy zmniejszyć o 8,575 mln zł. Jak to oszacowano? Przyjęto średnie wykonanie inwestycji za lata 2016 – 2018. Jest to różnica pomiędzy średnim wykonaniem inwestycji w poprzednich latach a inwestycjami planowanymi na lata 2019 – 2021. Jeśli chodzi o wydatki osobowe, to planujemy redukcję etatów, ponadto wynagrodzenie członków zarządu i diety radnych będą zamrożone. Ważnym elementem programu naprawczego jest likwidacja stołówki przy Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Więcborku. Od 1 lipca 2019 r. do 31 grudnia 2021 r. planowane oszczędności z tego tytułu wynoszą 618 tys. zł – oznajmił Władysław Rembelski, skarbnik powiatu. – Sposób liczenia oszczędności majątkowych jest dla mnie swego rodzaju wynalazkiem bo on zakłada, że jeżeli teraz kupię nowy samochód, to przez kolejne 3 lata będę miał oszczędności w wysokości zakupu tego samochodu. Myślę, że zadaniem programu naprawczego i rady tej kadencji nie jest osiąganie wskaźników tylko poprawa finansów naszego powiatu. Mamy 32 mln zł długu. Chciałbym usłyszeć jasną odpowiedź od pana skarbnika i zarządu, czy ten program jest dla powiatu czy dla Regionalnej Izby Obrachunkowej – zauważył radny Andrzej Chatłas. – To jest program dla powiatu – odpowiedział skarbnik, który odniósł się do sposobu liczenia oszczędności majątkowych. – Oszczędności w wydatkach majątkowych mają być ujęte w programie. Jak wyliczyć oszczędności w wydatkach majątkowych? Nie ma żadnych wytycznych. Myśmy przyjęli średnią z ostatnich lat. Nie mamy z tego tytułu zysku ale o tyle zmniejszamy nasze wydatki. Właśnie na tym polega program naprawczy, na zmniejszaniu wydatków – odpowiedział skarbnik. Radni mieli wiele uwag i wątpliwości dotyczących likwidacji stołówki przy Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Więcborku, ponieważ obecnie przynosi ona dochody. Starosta przekonywał zebranych, że już od lipca stołówka zacznie generować straty. Do zapisów programu naprawczego w typowy dla siebie sposób odniósł się wicestarosta Andrzej Marach. – Jeżeli 4 lata temu obiecałem sobie, że będę się odchudzał przez 3 lata i przez to odchudzanie udało mi się schudnąć 3 kilogramy to później jak już minie ta obietnica to mówię sobie, że ją zrealizowałem i teraz mogę znowu jeść i przytyć. My nadal będziemy tak jeść, żeby nie przytyć – stwierdził Marach. Na temat programu naprawczego wypowiedziała się również radna Danuta Zalewska. – Myślę, że nie mamy wyjścia i musimy ten program przyjąć. To, co zostało zrobione, to są fakty. Są piękne „czternastki”, wutzety i nowe drogi. Przez 20 lat nie było zrobionych tyle dróg co teraz – powiedziała. – Przez poprzednie lata wykonaliśmy inwestycji za 50 mln zł mimo programu naprawczego. Nikt tego nie przejadł. Powiat posiada płynność finansową – nadmienił starosta Jarosław Tadych. – To nie jest nasza wina, że przez nasz powiat przeszła nawałnica i że wzięliśmy kredyt na remont dróg. Zdawaliśmy sobie sprawę, że będą konsekwencje zaciągnięcia tak wysokiego kredytu – dodał Marek Chart, przewodniczący rady powiatu. Na koniec dyskusji radni apelowali, żeby w wyniku uchwalenia programu naprawczego nie ucierpieli pracownicy. – Nie ma mowy o zamrożeniu płac – zapewnił starosta.
Na posiedzenie komisji, która odbywała się bezpośrednio przed sesją, radni otrzymali prowizoryczne projekty programu naprawczego. Dokument zawierał masę błędów liczbowych wychwyconych przez radnych. Skarbnik Władysław Rembelski przez 90 minut poprawiał program, a jego ostateczna wersja trafiła do radnych bezpośrednio przed głosowaniem. Skarbnik tłumaczył swoją nieudolność błędami, które powstały podczas kopiowania tabelek. Ostatecznie za uchwaleniem programu postępowania naprawczego dla powiatu sępoleńskiego na lata 2019 - 2021 głosowało większość radnych. Andrzej Chatłas, Jan Król, Krzysztof Szymanowicz i Krzysztof Wilgosiewicz wstrzymali się od głosu.
Program naprawczy
W jaki sposób powiat zamierza w ciągu 3 lat zaoszczędzić 11 mln zł? Odpowiedź na to pytanie znajduje się w programie postępowania naprawczego. Jego obszerne fragmenty zamieszczamy poniżej.
W latach 2015-2017 powiat realizował program postępowania naprawczego. W okresie programu postępowania naprawczego Zarząd Powiatu realizował w pełni zadanie nałożone na Powiat, wynikające z przepisów prawa przy wprowadzaniu maksymalnych oszczędności. Pomimo wprowadzenia oszczędności w wydatkach w latach 2015-2017, które wyniosły 7.940.527,88 zł, wydatki w stosunku do lat ubiegłych rosły. Przyczyną wzrostu wydatków był wzrost cen materiałów i usług. Ponadto ciągle występowały nowe wydatki wynikające z sytuacji, na które Powiat nie ma wpływu, a wynikały one z przepisów prawa (odszkodowanie wynikające z wyroków sądowych dotyczących szpitala, podwyżek dla nauczycieli) – brak pełnego sfinansowania przez Budżet Państwa. Również znaczący wpływ na sytuację finansową Powiatu mają decyzje władz centralnych, które dotyczą pozyskiwania dochodów przez Powiat (np.: sprzedaż mieszkań – na zgodę konserwatora zabytków czekamy 10 miesięcy, przekształcenie użytkowania wieczystego na własność – brak ustalenia sposobu obliczania pomocy publicznej – brak odpowiedzi przez 4 lata). Na koniec 2014 roku dług Powiatu w wysokości 21.249.626,70 zł stanowi 40% w stosunku do wykonanych dochodów. Na koniec 2018r. dług Powiatu w wysokości 31.884.047,21 zł stanowi 43.93%. Główną przyczyną zaistniałej sytuacji finansowej Powiatu Sępoleńskiego była realizacja inwestycji w latach 2011-2014 dotyczącej „Rozbudowy z przebudową Szpitala Powiatowego im. dr .A. Gacy i dr. J. Łaskiego NZOZ w Więcbork w celu dostosowania zakładu opieki zdrowotnej do obowiązujących przepisów prawa”, bez udziału środków zewnętrznych. Wydatki poniesione na ten cel w w/w latach wyniosły 3.148.854,53 zł, natomiast koszt tej inwestycji w tych samych latach wyniósł 11.643.950,24 zł. Aby sfinansować to zadanie, powiat zmuszony był do sprzedaży wierzytelności, co skutkowało zwiększeniem długu powiatu o 10.284.629,90 zł. Realizacja ww. 5 zadnia była niezbędna ze względu na konieczność dostosowania szpitala do standardów unijnych. Przystosowanie szpitala do wymogów UE było i jest ogromnym obciążeniem budżetu Powiatu, którego planowana wielkość dochodów wynosi 54 mln zł. Dług ten spłacany będzie przez Powiat do 2027 roku po 750.576,00 zł należności głównej rocznie oraz odsetki w okresie 2019-2027 w kwocie 1.217.877,30 zł. Poza tym na przystosowanie pozostałych oddziałów Szpitala Powiatowego do ciągle zmieniających się standardów Powiat poniósł w 2018 roku wydatek 993.000,00 zł i poniesie w roku 2019 w kwocie 765.000,00 zł oraz w 2020 roku 363.000,00 zł. W sierpniu 2017 roku przez teren Powiatu przeszła nawałnica. Zniszczenia ponawałnicowe spowodowały znaczny wzrost wydatków zarówno bieżących, jak i majątkowych dotyczących przywracania stanu dróg powiatowych umożliwiających ich użytkowanie. W latach 2016-2018 wypracowano nadwyżkę operacyjną. Projekt Budżetu Powiatu na 2019 rok zakłada również nadwyżkę operacyjną, która wg projektu przesłanego do RIO 15 listopada 2018 roku stanowi 1.134.829,00 zł wynikającą z różnicy między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi. Jedyną przeszkodą do uchwalenia budżetu na 2019 rok przez Radę Powiatu Sępoleńskiego w ustawowym terminie są planowane wskaźniki łącznej spłaty zobowiązań Powiatu, które są wyższe od dopuszczalnych wskaźników spłaty zobowiązań. Następstwem tego jest podjęcie uchwały nr II/5/2019 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z dnia 16 stycznia 2019 roku w sprawie wezwania Powiatu Sępoleńskiego do opracowania i uchwalenia programu postępowania naprawczego zgodnie z art. 240a ust.1 ustawy o finansach publicznych. W trakcie prac nad programem postępowania naprawczego okazało się, że objęcie działaniami naprawczymi okresu trzech lat, tj. 2019-2021, zapewniłoby spełnienie w kolejnych latach warunku określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych. Jednakże wejście w życie zmian do ustawy o finansach publicznych (Dz. U. 2018.2500 z dnia 14 grudnia 2018 roku) uniemożliwia osiągnięcie 6 wskaźników spłaty zadłużenia jeszcze w 2022 roku. Już w latach 2014-2017 Władze Powiatu podjęły działania mające na celu poprawę sytuacji finansowej Powiatu.
Główne założenia programu naprawczego uwzględniające już podjęte działania to: 1. Wprowadzenie oszczędności w wydatkach majątkowych - dopasowanie ich do możliwości finansowych Powiatu, oraz niepodejmowanie nowych inwestycji finansowanych kredytem. 2. Wprowadzenie oszczędności w wydatkach osobowych, oszczędności te dotyczą: oszczędności wydatków związanych ze zmniejszeniem zatrudnienia 3. Wprowadzanie oszczędności w wydatkach rzeczowych, oszczędności te zaproponowano w dwóch kategoriach: - Oszczędności związane z zamrożeniem wydatków na zakup materiałów i wyposażenia, pozostałych usług oraz pozostałych wydatków na poziomie roku 2018, - Oszczędności związane z redukcją wydatków na materiały poprzez dalsze utrzymanie likwidacji dystrybutora wody i utrzymanie ekipy remontowej składającej się z pracowników zatrudnionych na roboty publiczne oraz utrzymanie powierzenia obsługi bhp pracownikowi PUP. 4. Oszczędności związane z dalszym utrzymaniem likwidacji służbowych telefonów komórkowych - 3 sztuki w Starostwie Powiatowym. 5. Wprowadzenie oszczędności na wydatkach na promocję Powiatu. 6. Zamrożenie podwyżki diet Radych na poziomie 2014 roku w latach 2019-2021. 7. Likwidacje wydatków na dotacje dla gminnych spółek wodnych 8. Redukcja wydatków na dotacje dla stowarzyszeń.
Łączny efekt działań naprawczych został oszacowany na wartość 11 741 809,72 zł w okresie 2019- 2021.
Na czym w praktyce mają polegać działania władz powiatu? Ograniczeniu zużycia tonerów i tuszy poprzez wydruki jednokolorowe oraz rezygnację z drukarek wymagających wyższych kosztów utrzymania; wprowadzono stały monitoring wydatków przez Skarbnika i Zarząd Powiatu; zobowiązano dyrektorów jednostek organizacyjnych Powiatu do przygotowania analizy swoich placówek pod kątem oszczędności wydatków; niepodwyższenie diet radnych, nie będą podejmowane nowe inwestycje finansowane kredytem, pożyczką lub emisją papierów wartościowych; nie będzie udzielana pomoc finansowa innym jednostkom samorządu terytorialnego; nie będą udzielane poręczenia, gwarancje i pożyczki; nie będą ponoszone wydatki na promocję Powiatu; zostanie ograniczona realizacja zadań innych niż obligatoryjne, finansowanych ze środków własnych; do dnia zakończenia postępowania naprawczego wysokość wydatków na diety radnych oraz wynagrodzenie Zarządu Powiatu nie będzie przekraczać wysokości wydatków z tego tytułu z roku poprzedzającego rok, w którym została podjęta uchwała w sprawie programu postępowania naprawczego; w rzeczywistości, założenia programu przewidują zamrożenie wydatków na wynagrodzenia dla Zarządu Powiatu oraz zamrożenie wydatków na diety radnych,w 2019-2021 - założono utrzymanie likwidacji dystrybutora wody ograniczenie wydatków na usługi remontowe poprzez utrzymanie ekipy remontowej składającej się z pracowników zatrudnionych na roboty publiczne; zmniejszenie wydatków na zakup usług telekomunikacyjnych przez utrzymanie zmniejszenia trzech numerów komórkowych; dalsze niezrealizowanie wydatków na dotacje dla gminnych spółek wodnych; utrzymanie redukcji wydatków na dotacje dla stowarzyszeń o 50%; utrzymanie powierzenia obsługi BHP pracownikowi PUP likwidacja wydatków przeznaczonych na zakup mydła i ręczników dla pracowników.