150 lat elżbietanek w Kamieniu (cz. VIII)
Wychowanki Zakładu w 1951 r.
Stefan Sobański – dyr. Zakładu od 1963 r.
Zakład św. Anny przechodził po wojnie liczne zmiany. Już w 1945 r. przysłano dzieci pod opiekę. Tak jak przed wojną tak i i po niej były to dzieci sprawiające trudności wychowawcze. Dzieci były kształcone w zakresie krawiectwa i hafciarstwa. Kierownikiem zakładu była s. Walboda Wojtkowiak. Funkcję tę sprawowała do 1960 r. Jej następczynią została s. Chryzologa. W 1955 r. zakład zatrudniał 23 osoby, w tym 17 sióstr, które sprawowały opiekę nad 92 dziećmi. W 1960 r. w placówce pracowały 34 osoby, wówczas było 110 dzieci.
W 1950 r. upaństwowiono placówki opieki prowadzone przez siostry elżbietanki, w tym dwie znajdujące się w Kamieniu. W latach 1946-1954 placówka na ul. Podgórnej była Zakładem Wychowawczym dla Nieletnich, następnie przekształcono go w Zakład Specjalny dla Dzieci Głęboko Niedorozwiniętych Umysłowo „Caritas”. Od 1962 r. funkcjonował jako Państwowy Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych. Należy dodać, iż od września 1950 r. w zakładzie urządzono szkołę podstawową dla klas IV – VII.
Wraz z przekształceniem kościelnej organizacji „Caritas” doszło do przejęcia, na mocy uchwały z dn. 29 marca 1950 r., majątków kościelnych i zakonnych (tzw. przejęcie „dóbr martwej ręki”). Na obszarze powiatu poza zagarnięciem ziemi uprawnej należącej do parafii katolickich doszło również do przejęcia zakładów gospodarczych będących częścią majątku zakonnego sióstr elżbietanek mieszkających w Kamieniu Krajeńskim. Wiązało się to ze znacznymi stratami zgromadzenia. Kamieńskie elżbietanki utraciły także pole orne na rzecz Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”.
Od 1962 r. w zakładzie przebywały osoby dorosłe. W listopadzie roku następnego nowym kierownikiem został Stefan Sobański. Kolejnym zarządzającym w 1975 r. został dyr. Motowidło, a w 1980 r. Janina Giersz. PDPS aż do przemian 1990 r. nie uległ zmianom organizacyjnym.
Przełożone w Zakładzie św. Anny w latach 1905-2003
1. s. Gallena Auer 1905 - 1922
2. s. Gonzalwa Panieńska 1922 - 1932
3. s. Ligia Namysł 1932 - ?
4. s. Mechtylda 1939
5. s. Walboda Wojtkowiak 1939 - 1962
6. s. Chryzologa Pasińska 1962 - 1973
7. s. Wiktoria Manuszak 1973 - 1979
8. s. Letycja Stencel 1979 - 1985
9. s. Łucja Elwart 1985 - 1991
10. s. Zygmunta Olszewska 1991 - 1997
11. s. Hieronima Mazurowska 1997 - 2003
12. s. Mirosława Wenzel od 2003
Cdn.
Literatura:
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie – siostry Elżbietanki; Kronika Zakładu św. Anny 1905-1947; 100 lat posługi opiekuńczej i wychowawczej w Zakładzie św. Anny w Kamieniu Krajeńskim, 2005; Diecezja Chełmińska w czasach komunizmu (1945-1990), red. W. Polak, W. Rozynkowski, J. Sziling, t. 1, Pelplin 2008; K. Ż. Sztylc, Prowincja Toruńska Zgromadzenia Św. Elżbiety w latach 1946-2006, Toruń 2010; A. Paczoska-Hauke, Represje bydgoskiego aparatu bezpieczeństwa wobec osób duchownych diecezji chełmińskiej w latach 1945-1956 [w:] Diecezja Chełmińska w czasach komunizmu (1945-1990), red. W. Polak, W. Rozynkowski, J. Sziling, t. 2, Pelplin 2009