Karolewo 1939. Część IV

Ludolf Hermann von Alvensleben – członek NSDAP i SS, nie piastował żadnej funkcji w obozie, jednak jego decyzje i rozkazy wpłynęły na działanie komendanta obozu oraz podwładnych.

W 1939 r. był organizatorem dywersji niemieckiej na Pomorzu, m.in. w Bydgoszczy. W okresie tym dowodził Selbstschutzem na całym Pomorzu, a później w okręgu Gdańsk - Prusy Zachodnie. Był odpowiedzialny za wymordowanie przez tę organizację ponad 4 tys. ludności polskiego pochodzenia, w tym za masowy mord w „Dolinie Śmierci” w Bydgoszczy - Fordonie, które Niemcy przeprowadzili w ramach Intelligenzaktion na Pomorzu. Był on osobiście odpowiedzialny za masowe morderstwa na Polakach, w których brał udział, osobiście rozstrzeliwując aresztowanych. W jednym z raportów z dnia 7 października 1939 r. donosił, że dowodzone przez niego jednostki Selbstschutzu aresztowały 17 667 ludzi i zlikwidowały 4247 Polaków do 5 października 1939 r. W połowie 1940 r. został przeniesiony do sztabu Krugera, wyższego dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie.

Po zakończeniu działań wojennych został zatrzymany w maju 1945 r. przez Brytyjczyków, którzy internowali go w dawnym obozie Neuengamme. Z obozu uciekł 11 września 1946 r. ukrywając się w Schochwitz. Korzystając z pomocy Kościoła ewangelickiego, wraz z rodziną uciekł do Ameryki Południowej. W latach 1949 - 1956 żył w Buenos Aires pod fałszywym nazwiskiem Carlos Luecke. Dnia 15 września 1952 r. otrzymał obywatelstwo argentyńskie. Później przeniósł się do Santa Rosa. Nietykalność w tym kraju zapewniła mu przyjaźń z dyktatorem Juanem Perónem. Zaocznie został skazany na karę śmierci przez polski sąd w Toruniu jako odpowiedzialny za morderstwo co najmniej 4247 Polaków jako dowódca Selbstschutz w 1939 roku.

Heinz Mocek – dowódca Selbstschutzu Inspektoratu IV Chojnice. Z zawodu kreślarz-technik, bez stałej pracy. Należał do NSDAP i SS. 

Richard Kemnitz (ur. 6 VIII 1895 r.) – pochodził z Magdeburga, drobny przedsiębiorca. Nadzorował obozy w Radzimiu i Komierowie. Członek NSDAP i SS. Po wojnie skazany na dożywocie za udział w zbrodniach w Rudzkim Moście, koło Tucholi. 

Werner Erich Sorgatz (ur. 21 VIII 1911 r. w Pawłowie) – przewodniczący Jungdeutsche Partei w Kamieniu Krajeńskim. Zastępca Selbstschutzu na powiat sępoleński. Komendant obozu w Radzimiu. Członek NSDAP i SS.

Hans Jürgen von Wilckens (ur. 11 XI 1889 r. w Sypniewie) – dowódca okręgu Selbstschutz Sypniewo. Od urodzenia mieszkał w tej miejscowości. Studiował w Heidelbergu, Getyndze i Halle. Brał udział w I wojnie światowej. Po wojnie wrócił do Sypniewa. Należał do Deutsche Vereinigung (Zjednoczenie Niemieckie) oraz organizował w swojej posiadłości zebrania partyjne. Był dwukrotnie aresztowany za działalność antypolską oraz osiem razy przeszukiwano jego mieszkanie. W sierpniu 1939 r. uciekł do Gdańska i dalej do Berlina. Powrócił do Sypniewa 1 września wraz z Wehrmachtem. Członek SS i NSDAP. Sypniewski pałac był punktem zbiorczym dla przyszłych więźniów obozu w Karolewie. 

Lutke Hermann Wendolin von Ketelhodt (ur. 2 X 1886 r. w Coburgu) – właściciel majątku Sośno, który należał do jego rodziny od 1839 r. Studiował prawoznawstwo i nauki społeczno-polityczne na uniwersytetach w: Lozannie, Monachium, Kolonii, Berlinie i Jenie. W 1932 r. wstąpił do NSDAP, udzielał się politycznie. W czasie II wojny światowej członek SS. W jego majątku odbywały się zjazdy młodzieży ewangelickiej. Dowódca Selbstschutzu na okręg Sośno. W Sośnie przebywał do 1945 r.

Werner Gustaw Wilhelm Foedisch (ur. 13 XIII 1910 r.) – mieszkał w swoim majątku w Rogalinie. Początkowo kształcił się w zawodzie kupca, jednak ostatecznie w 1933 r. odziedziczył 250-hektarowe gospodarstwo po ojcu. Przejściowo członek DV i JDP. Dowódca Selbstschutzu na okręg Rogalin. Członek SS. W swoim majątku zorganizował punkt zbiorczy dla więźniów karolewskiego obozu. 

Ernest Karl Wolter – pastor gminy ewangelickiej w Więcborku. Zanim przybył do Więcborka w 1928 r. pełnił posługę duszpasterską we Francji i Szwajcarii. Bardzo dobrze znał język polski, w związku z tym brał udział w przesłuchaniach jeńców w obozie.

Otto Karl Bonin (ur. 17 VIII 1906 r. w Kawlach) – zarządzał majątkiem w Karolewie do stycznia 1945 r. Był członkiem DV, JDP i NSDAP. Będąc nadzorcą majątku, wynajmował jeńców do prac polowych. 

Erich Goede – burmistrz Więcborka (1939-1945), był wymieniany przez więźniów jako osoba mająca udział w zbrodniach w Karolewie, jednak brak szczegółowych informacji uniemożliwia pełne oskarżenie go o współudział w morderstwach.

Jak pisze dr Izabela Mazanowska: Organizacją Selbstschutzu i ukierunkowaniem jego późniejszej działalności zajmowali się przedstawiciele elity lokalnej – ludzie majętni, wykształceni, z otwartymi umysłami, zapewne uczciwi i życzliwi, w tym jeden duchowny. We wrześniu 1939 r. właśnie oni zachęcali i przekonali pozostałych volksdeutschów, aby wzięli broń do ręki i wymierzyli sprawiedliwość Polakom, którzy według propagandowych haseł zagrażali mniejszości niemieckiej żyjącej na Pomorzu.

Cdn.

 

Literatura: I. Mazanowska, Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen, Gdańsk-Warszawa 2017; Zapomniani kaci Hitlera. Volksdeutscher Selbstschutz w okupowanej Polsce 1939-1940. Wybrane zagadnienia, red. I. Mazanowska, T. S. Ceran, Bydgoszcz-Gdańsk 2016; B. Bojarska, Obozy zniszczenia na terenie powiatu sępoleńskiego w pierwszych miesiącach okupacji hitlerowskiej, „Przegląd Zachodni” 1965, t. 2; http://www. dws-xip.pl/reich/biografie/lista2/177002.html; „Przystanek Radzim”, red. A. Atamański, Sępólno Kraj. - Kamień Kraj. 2013.