98 lat powiatu sępoleńskiego. Część III

Szczególną troską otacza Wydział Powiatowy ubogich gminnych. Uznając, że opieka społeczna niesiona w tej dziedzinie przez gminę jako jednostkę finansowo stosunkowo słabą musi pozostać zawsze tylko połowiczną i że należycie tę pieczę zapewnić może tylko zbiorowy wysiłek samorządów, postanowił Sejmik Powiatowy pobudować przytułek, w którym starzy i ubodzy gminni spędzić by mogli ostatnie dni pracowitego żywota bez troski i w warunkach ludzkich. Odnośną uchwałę powziął Sejmik Powiatowy na posiedzeniu w dniu 11 listopada 1928 r. z okazji uroczystości dziesięciolecia jednogłośnie i postanowił nadać tej fundacji imię Marszałka Piłsudskiego, chcąc przez to, chociaż w skromny sposób uczcić tego wielkiego i zasłużonego męża stanu. Ponieważ fundacja ta ma być samowystarczalna, stara się Wydział Powiatowy obecnie o kupno odpowiedniego gospodarstwa. Jako podstawowy fundusz na ten cel służyć będzie suma, jaką się uzyska z sprzedaży trzech domów, będących w posiadaniu powiatu. Aż do czasu wzięcia w użytek tego przytułku przeprowadzać się będzie, jak dotąd, gruntowną i systematyczną lustrację domów ubogich w wioskach. Obecnie stan ich się znacznie poprawił, dziś już nie ma zdartych dachów, przez które przecieka deszcz i przewiewa wiatr, każda izdebka jest dobrze ogrzewaną, okna i drzwi szczelne, panuje jako taki ład i czystość. Lekarz powiatowy ma zlecenie przy bytności w gminie badać stan zdrowotny ubogich i składać sprawozdania. Dzięki funduszom uzyskanym od Wydziału Powiatowego z okazji świąt Bożego Narodzenia można było każdemu z tych najbiedniejszych udzielić znaczniejszego zasiłku pieniężnego, zaś 60 sierót i półsierot w wioskach obdarzono hojnie ciepłą odzieżą i obuwiem za pieniądze, uzyskane z imprez i zbiórek „Tygodnia Dziecka”. 

 

Z ramienia Wydziału Powiatowego w powiecie tutejszym czynna jest Powiatowa Rada Oświatowa, składająca się z ks. dziekana Wilkowskiego, p. szambelana Komierowskiego, inspektora szkolnego p. Rochona, ks. dyrektora Wojciechowskiego, p. Daronia Jana i Starosty jako przewodniczącego. We wszystkich miejscowościach szkolnych urządza się wieczornice oświatowe. Na wieczornicach tych wykładają pp. nauczyciele z historii, geografii, literatury, higieny, posługując się przy tym aparatami projekcyjnymi, zakupionymi po części przez Wydział Powiatowy, po części też przez gminy, oprócz tego odbywają się kursy języka polskiego, w ostatnim czasie odbył się taki kurs w Sępólnie, Kamieniu, Radońsku, Iłowie, Witkowie, Włościborzu i Jastrzębcu. W Więcborku utworzyło się koło nauczycielskie „Miłośników języka polskiego”, zaś w Sępólnie regularnie, i to co czwartek odbywają się popularne wykłady również przez pp. nauczycieli. Akcja oświatowa w powiecie rozwija się coraz pomyślniej, znajduje coraz więcej zrozumienia u obywatelstwa, udział ludności w wieczornicach wzrasta, stawia się od 40 do 300 uczestników, przeciętnie 80, gdyż prelegenci umieją obywatelstwo zainteresować i wieczornice urozmaicają śpiewami i deklamacjami dzieci szkolnych. Poza tym zespól nauczycielski pod kierownictwem p. Bruchwalskiego, obecnego pow. referenta oświatowego, zorganizował teatr amatorski, który objeżdża powiat, występując z najprzedniejszymi utworami naszej literatury. Odegrano „Mazepę”, „Śluby panieńskie”, „Zemstą za mur graniczny”, „Balladynę” i „Obronę Częstochowy”. 

 

Wąwelno - lata 20. XX wieku

 

Na polu oświaty ludowej pracuje w dalszym ciągu gorliwie i wytrwale także według sił i możności Towarzystwo Czytelni Ludowych, które ma 14 bibliotek w powiecie, Towarzystwo Ziemianek i Polek, które ma również własną książnicę, urządza kursy gotowania, haftu i szycia. Pracują wytrwale Tow. Śpiewu, Powstańcy i Wojacy, Sokół, Młodzież Katolicka, która posiada własną orkiestrę i niejednokrotnie chlubnie się popisała. Wymienić wypada też Bractwo Strzeleckie w Sępólnie i Więcborku. Bractwo Strzeleckie w Sępólnie obchodziło w roku zeszłym uroczystość 225. letniego istnienia. Podstawą prawną, na której opiera się istnienie bractwa, jest przywilej nadany przez króla polskiego Augusta II. Wynika z tego polskie pochodzenie i polski charakter bractwa. Po upadku państwa, gdy gwałtowna polityka pruska zdążała do zmiany oblicza politycznego zagarniętych połaci kraju, uległy wpływom tym zbiegiem czasu także tutejsze bractwa strzeleckie. Dziś jednak nastąpił zwrot w bractwach strzeleckich, ugruntowała się świadomość konieczności pracy w duchu państwowości polskiej. W powiecie mamy 20 towarzystw Powstańców i Wojaków, 3 towarzystwa Gimnastyczne ,,Sokół” i 7 tow. Polskiej Młodzieży Katolickiej. Ponieważ do narodowości polskiej zalicza się 15 000 mieszkańców powiatu, przypada więc na 500 mieszkańców narodowości polskiej jedno Towarzystwo Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, stosunek zatem bardzo korzystny i o ile wiadomo, w żadnym powiecie Pomorza nie osiągnięty. 

 

Komitet Powiatowy Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przystąpił do budowy wzorowego boiska. Na ten cel wydano kilka tysięcy złotych, które zebrano z dobrowolnych datków i imprez dochodowych, z subwencji Samorządów i Wojewódzkiego Komitetu. Komitet przystępując do budowy boiska miał przede wszystkim na celu przez urządzenie znaczniejszych imprez sportowych zadość uczynić wymogom czasu i ożywić ruch w powiecie, z czego bądź co bądź wynikałyby też dla tutejszych przemysłowców pewne korzyści. Niestety Rada Miejska, która miała uzupełnić pierwotnie powziętą uchwałę, zaciągnięcia na ten cel pożyczki, z nieznanych jeszcze powodów wniosek na 2 lata odroczyła. 

Cdn.